Thực phẩm chức năng (TPCN) có thể có lợi cho bạn. Tuy nhiên sử dụng chúng cũng liên quan đến một vài nguy cơ cho sức khỏe. Cần lưu ý là Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) không thẩm định liệu TPCN có an toàn và hiệu quả trước khi chúng bán ra thị trường. [5] Vậy thực sự thực phẩm chức năng có cần thiết cho bạn? Chúng có hiệu quả và an toàn? Có giúp bạn khỏe mạnh hơn? Thực phẩm chức năng là gì? Thực phẩm chức năng là các hợp chất bổ sung dinh dưỡng, được sử dụng thêm vào bữa ăn hàng ngày, hoặc sử dụng để giảm một số nguy cơ về sức khỏe, ví dụ: loãng xương, viêm khớp…[2] TPCN có thể ở các dạng: viên uống, con nhộng, viên gel, chất lỏng. TPCN bao gồm: các vitamin, khoáng chất, thảo dược, amino acid, enzyme. TPCN không cần phải qua các kiểm tra giống như thuốc để được đưa ra thị trường. [1] Vậy TPCN có khác thực phẩm và thuốc? Mặc dù TPCN được quản lý bởi FDA cũng như thực phẩm, tuy nhiên vẫn có nhiều điểm khác so với thực phẩm và với thuốc. Một sản phẩm được phân loại là TPCN, thực phẩm truyền thống hay thuốc tùy theo mục đích sử dụng của chúng. Đa phần phân loại TPCN được quyết định bởi nhà sản xuất, dựa trên các thông tin trên nhãn sản phẩm hoặc thông tin đính kèm, mặc dù hiện nay có nhiều thực phẩm hay TPCN không ghi thông tin này trên nhãn.[4] Nhà sản xuất có thể đưa những thông tin gì về sản phẩm TPCN hay thuốc của họ? Các loại thông tin trên nhãn sản phẩm của TPCN và thuốc là khác nhau. Nhà sản xuất thuốc có thể nói sản phẩm của họ sẽ giúp chẩn đoán, điều trị, làm giảm bớt hoặc phòng ngừa bệnh tật. Tuy nhiên các thông tin này có thể là không cho phép viết trên nhãn của TPCN.[4]Trên nhãn của TPCN hay thực phẩm, nhà sản xuất chỉ được đưa một trong 3 loại thông tin: thông tin sức khỏe, thông tin thành phần dinh dưỡng, thông tin về cấu trúc/chức năng. Thông tin sức khỏe mô tả mối quan hệ giữa thực phẩm, các thành phần của thực phẩm hay TPCN với việc giảm nguy cơ bệnh tật hay các vấn đề sức khỏe liên quan. Thông tin về dinh dưỡng mô tả tỷ lệ tương đối các thành phần của TPCN. Thông tin về cấu trúc/ chức năng đưa ra lời khẳng định một thực phẩm sẽ tác động đến cơ quan/cơ thể như thế nào, và có thể không đề cập đến một bệnh cụ thể. Thông tin về cấu trúc/chức năng không yêu cầu có sự phê duyệt của FDA nhưng nhà sản xuất phải cung cấp cho FDA tài liệu chứng minh trong vòng 30 ngày khi sản phẩm được đưa ra thị trường. Các nhãn sản phẩm bao gồm các thông tin như vậy cũng phải bao gồm thêm thông tin “Các nội dung trên đây không được đánh giá bởi FDA. Sản phẩm này không được dùng để chẩn đoán, điều trị, chữa bệnh hay phòng ngừa bệnh.” [4] Tôi có cần sử dụng TPCN không? Một chế độ ăn uống đa dạng, nhiều loại thức ăn tốt cho sức khỏe là cách tốt nhất để cung cấp cho cơ thể các loại chất dinh dưỡng. Tuy nhiên một số người không cung cấp đủ các loại vitamin và khoáng chất từ bữa ăn, khi đó họ có thể sử dụng TPCN để cung cấp thêm khoáng chất cần thiết bị thiếu trong bữa ăn hàng ngày. TPCN khi sử dụng có thể ảnh hưởng đến tác dụng của các thuốc khác, do đó luôn luôn báo cho bác sĩ biết các loại TPCN bạn đang dùng khi bạn có dùng thuốc. Vậy liệu bạn có cần sử dụng TPCN hay không? Có thể là cần, nhưng thường thì bạn không cần. Tự hỏi bản thân tại sao bạn nghĩ bạn cần phải sử dụng TPCN? Có phải bạn lo ngại bữa ăn hàng ngày không cung cấp đủ dinh dưỡng? Hay có phải bạn bè giới thiệu, quảng cáo trên báo đài, online về 1 loại TPCN nào đó sẽ giúp bạn khỏe hơn, phòng ngừa bệnh tật hay sống lâu hơn? Cần biết rằng, thông thường, có rất ít bằng chứng rõ ràng từ các nghiên cứu chứng minh cho các hiệu quả kể trên. TPCN thường khá đắt, có thể không có hiệu quả[2]. Nhiều loại TPCN gồm các thành phần có ảnh hưởng mạnh đến cơ thể khi sử dụng. Luôn lưu ý các tác dụng không mong muốn có thể xảy ra, đặc biệt khi bạn bắt đầu sử dụng 1 loại TPCN mới. TPCN có thể gây ra các tác dụng phụ, thậm chí có hại khi bạn sử dụng thay thế cho thuốc kê đơn hoặc sử dụng cùng lúc nhiều loại TPCN. [3] Cũng cần lưu ý rằng, hiện nay nhiều thành phần có trong TPCN đã được thêm vào rất nhiều thực phẩm, như các loại ngũ cốc ăn sáng hay trong đồ uống. Do đó cơ thể bạn có thể đã được bổ sung các vitamin và khoáng chất nhiều hơn bạn nghĩ, và bổ sung nhiều hơn nữa thì chưa chắc đã tốt hơn. Sử dụng nhiều hơn lượng bạn cần không những tốn kém mà còn gia tăng nguy cơ gặp các tác dụng không mong muốn. Ví dụ, sử dụng quá nhiều vitamin A có thể dẫn đến đau đầu, gây hại gan, giảm độ chắc khỏe xương và dùng trên phụ nữ có thai quá nhiều sẽ gây dị tật thai nhi. Dùng quá nhiều sắt sẽ có triệu chứng buồn nôn và nôn, gây hại gan và các cơ quan khác.[3] Cần cẩn trọng khi sử dụng TPCN đặc biệt khi bạn đang có thai/ cho con bú, hoặc sử dụng TPCN cho trẻ em vì phần lớn TPCN không được kiểm tra kỹ về độ an toàn trên các đối tượng này. Do đó, luôn hỏi ý kiến bác sĩ trước khi bạn dùng TPCN. Khi nghi ngờ mình gặp các tác dụng không mong muốn trong quá trình sử dụng TPCN, hãy báo cho bác sĩ hoặc nhân viên y tế.[2] Nếu tôi trên 50 tuổi, tôi có cần bổ sung thêm vitamin và khoáng chất gì không? Khi bạn bước đến tuổi 50, bạn có thể cần nhiều vitamin và khoáng chất hơn khi bạn còn trẻ. Hãy hỏi ý kiến bác sĩ xem bạn có cần thay đổi chế độ ăn hoặc bổ sung thêm vitamin và khoáng chất để cung cấp đủ các chất sau:
Vitamin B12: 2.4 mcg mỗi ngày. Nếu bạn đang dùng thuốc điều trị trào ngược dạ dày, bạn cần liều lượng khác, hãy hỏi ý kiến bác sĩ của bạn. Calcium: Phụ nữ trên 50 tuổi cần 1200mg mỗi ngày. Đàn ông từ 51-70 tuổi cần 1000mg và sau 70 tuổi cần 1200mg, dùng không quá 2000mg mỗi ngày. Vitamin D: 600 IU cho người từ 51-70 tuổi, 800 IU cho người trên 70 tuổi và không quá 4000 IU mỗi ngày. Vitamin B6: 1.7mg với đàn ông và 1.5mg với phụ nữ mỗi ngày.[2] Tôi có cần bổ sung thêm chất chống oxy hóa? Bạn đã nghe nhiều về chất chống oxy hóa trên báo đài. Đây là các hợp chất tự nhiên có trong thức ăn giúp bảo vệ bạn khỏi nhiều bệnh tật. Sau đây là các thực phẩm có chứa các chất chống oxy hóa cơ bản mà bạn nên đảm bảo có trong bữa ăn hàng ngày của mình:
Hiện nay, các nghiên cứu cho thấy bổ sung một lượng lớn chất chống oxy hóa không giúp ngăn ngừa được các bệnh lý mạn tính như bệnh tim mạch hay đái tháo đường. Thực tế, một vài nghiên cứu chỉ ra rằng, dùng lượng lớn chất chống oxy hóa sẽ gây hại. Do đó, hãy hỏi ý kiến bác sĩ trước khi bạn dùng bất kỳ loại TPCN nào.[2] Thực phẩm chức năng từ thảo dược có tốt không? Thực phẩm chức năng từ thảo dược có chứa thành phần từ thảo dược, cây, cỏ. Một vài ví dụ có thể kể ra là: gingko biloba, nhân sâm,… Các nhà nghiên cứu đang tìm kiếm các dược liệu để bào chế ra các loại TPCN giúp phòng ngừa và điều trị các vấn đề sức khỏe. Hiện nay vẫn còn sớm để kết luận liệu TPCN từ thảo dược có hiệu quả và an toàn. Tuy nhiên, một số nghiên cứu đã được thực hiện và kết quả cho thấy chưa có lợi ích rõ ràng của các loại thảo dược này.[2] Vậy TPCN có an toàn hay không? Tính đến nay, các nhà khoa học vẫn đang làm việc để trả lời câu hỏi này. Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) có trách nhiệm kiểm tra các thuốc kê đơn, ví dụ kháng sinh, thuốc hạ huyết áp … để đảm bảo các thuốc là an toàn và có hiệu quả. Các thuốc bán không kê đơn (thuốc OTC) như thuốc giảm đau,.. cũng phải đảm bảo được các yêu cầu này. Còn đối với TPCN, FDA không có trách nhiệm kiểm tra như đối với thuốc. Các công ty cũng không bị yêu cầu thông báo thông tin về an toàn của TPCN với FDA trước khi họ đưa sản phẩm ra thị trường. Họ chỉ có trách nhiệm đảm bảo sản phẩm của họ là an toàn, tuy nhiên FDA sẽ không đánh giá mức độ an toàn trước khi các sản phẩm này có mặt ngoài thị trường. Khi FDA nhận được các báo cáo về các vấn đề với loại TPCN đó, họ sẽ đưa ra một cảnh báo sản phẩm không an toàn, thậm chí rút sản phẩm đó khỏi thị trường. Có một vài tổ chức tư nhân, như: The U.S. Pharmacopeia, NSF International, ConsumerLab.com, và The Natural Products Association có các con dấu chứng nhận cho TPCN. Để có được con dấu của các tổ chức này, các công ty phải tuân thủ theo một tiêu chuẩn về quy trình sản xuất, giới hạn về nồng độ/ hàm lượng một số hoạt chất và đảm bảo sản phẩm phải chứa các hoạt chất với hàm lượng ghi trên nhãn. [2] Bạn cần làm gì trước khi quyết định sử dụng TPCN?
Tóm lại, sử dụng TPCN giống như con dao 2 lưỡi: chỉ có lợi nếu bạn dùng khi thực sự cần và dùng đúng liều cần thiết. Đừng tự ý dùng TPCN chỉ vì bạn nghe được quảng cáo trên tivi hoặc từ ai đó. Để có một cơ thể khỏe mạnh, bạn hãy xây dựng cho mình một chế độ ăn uống đa dạng, cân bằng dưỡng chất. Kết hợp chế độ ăn với chế độ tập luyện thể dục đều đặn, luôn giữ tinh thần thư thái, tích cực. Bỏ thuốc lá. Kiểm tra sức khỏe thường xuyên và luôn báo cho bác sĩ biết nếu bạn có ý định dùng thêm bất kỳ loại TPCN nào. Chúc bạn luôn khỏe mạnh và vui vẻ! Biên soạn: DS. Quản Thị Thùy Linh
Chỉnh sửa: DS. Phạm Trần Đan Thi Infographic: Phạm Hoài Phương Lan-SV3- ĐH Công Nghệ TPHCM TÀI LIỆU THAM KHẢO: 1.Dietary Supplements Summary, Medline Plus https://medlineplus.gov/dietarysupplements.html 2.Dietary Supplements, National Institute on Aging https://www.nia.nih.gov/health/dietary-supplements 3.Dietary Supplements: What you need to know?. National Institute of Health https://ods.od.nih.gov/HealthInformation/DS_WhatYouNeedToKnow.aspx 4.Dietary Supplements-Background Information,NIH, June 24, 2011, https://ods.od.nih.gov/factsheets/DietarySupplements-HealthProfessional/ 5.Dietary Supplements: What you need to know? U.S. Food & Drug Administration https://www.fda.gov/Food/ResourcesForYou/Consumers/ucm109760.htm
0 Comments
Leave a Reply. |
SHADAT NABIL
Highly passionate for making a difference in to the community by providing quality health knowledge Archives
November 2024
Categories
All
|